Covid-19 sebebiyle tedavi görüp taburcu olan hastalarda Covid-19’a bağlı olarak meydana gelen sağlık sorunları hakkında açıklamalarda bulunan Alanya Anadolu Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzm. Dr. Yurdanur Eryılmaz Şahin, “Covid-19 bağlı, akciğer tutulumu ön planda olan, hastanede yatarak tedavi gören hastaların taburculuk sonrası; dispne (yüzde 43), öksürük (yüzde 43), göğüs ağrısı (yüzde 42) şikayetlerinin devam ettiğini biliyoruz. Yine taburcu sonrası 30 günde halsizlik ve güçsüzlük (yüzde 49), 60 günde (yüzde 40) oranla devam etmektedir " dedi. COVİD-19’UN AKCİĞERLE ETKİLERİ Covid-19’a bağlı akciğerlerde ; Kronik öksürük, bronş hiperaktivitesi, bronşektazi, organize pnömöni, pulmoner fibrozis, pulmoner hipertansiyon, solunum yetmezliği, kronik tromboembolik hastalık gelişebildiğini hatırlatan Dr. Yurdanur Eryılmaz Şahin, özellikle Covıd-19 nedeniyle, hastanede yoğun bakımda takip edilen, akciğer tutulumu ön planda olan hastalarda, korona virüs alveol epitelini hedef alarak harabiyete neden olduğunu söyledi. Şahin, "Uzm. Dr. Yurdanur Eryılmaz Şahin, “Bu da pulmoner fibrozis neden oluyor. İleri yaşlarda alveol epitel hücrelerinin tamir mekanizmasındaki sorunlar nedeniyle fibrozis (akciğerlerin sertleşmesi) kalıcı olabilmektedir. Bu hastalarda İPF’e benzer radyolojik bulgular görülebilir. Fibrozise neden olan faktör yüksek basınçlı ventilasyona bağlı barotravma olarak düşünülmektedir” dedi. HALSİZLİK, GÖĞÜS AĞRISI DEVAM ETMEKTE Covid-19 bağlı, akciğer tutulumu ön planda olan, hastanede yatarak tedavi gören hastaların taburculuk sonrasında görülen rahatsızlıkları ise Dr. Yurdanur Eryılmaz Şahin şu şekilde açıkladı: “Dispne (yüzde 43), öksürük (yüzde 43), göğüs ağrısı (yüzde 42) şikayetlerinin devam ettiğini biliyoruz. Yine taburcu sonrası 30 günde halsizlik ve güçsüzlük (yüzde 49), 60 günde (yüzde 40) oranla devam etmektedir. Covid-19 bağlı akciğer tutulumu olan hastaların tedavi sonrası post covid (Covid-19 sonrası dönem) döneminde, baktığımız zaman bilgisayarlı tomografi çalışmasında 24 gün sonunda yüzde 94 vakada ağırlıklı olarak buzlu cam ve sekel değişiklikler görülebiliyor. 3. ayda bakılan bilgisayarlı tomografide ise yüzde 71 oranında intertisyel kalınlaşmalar görülebiliyor.” SOLUNUM FONKSİYONLARINA ETKİLERİ Covid-19’un solunum yolları fonksiyonlarını etkilediğini belirten Dr. Yurdanur Eryılmaz Şahin, “En sık restiriksiyon (DLCO ve akciğer volümlerinde azalma). Yaklaşık yarısında taburculuktan (20-34. günlerde) DL düşük. Orta şiddette COVID-19 olgularında 6 haftada yüzde 42 DLCO, yüzde 22 egzersiz kapasitesinde düşüş var. Bazen semptom olmadan da 3. ayda spiometride yüzde 25 patoloji olabiliyor” açıklamalarında bulundu. HASTA TAKİP SÜRECİ Akciğer tutulumu ile seyreden tedavisi tamamlanan, taburcu edilen hastalarda takip süreci hakkında Uzm. Dr. Yurdanur Eryılmaz Şahin : “Tedavi bitiminden 6 hafta – 3 ay sonra hasta kontrole çağrılmalı, takip vizitinde; Hemogram, koagülopati testleri, D-dimer, ProPNP, P.A akciğer (gerektiğinde HRCT, BTPA), Spirometri, akciğer volümleri, difüzyon kapesitesi, Saturasyon-AKG, 6 dk yürüme testi, EKG (gerektiğinde EKOKARDİYOGRAFİ), Yaşam kalitesi anketleri uygulanmalıdır. .Radyolojik iyileşme için optimal zaman 2 hafta olduğu için Covid olgularında 3. ayda kontrol P.A Akciğer grafisi ya da HRCT çekilmesi uygun olur” dedi. “4-6 HAFTA SONRA HASTA KONTROLE ÇAĞRILMALI” Akciğer tutulumu hafif-orta şiddette olan hastalarla, ağır Covid-19 pnömonisi ile yoğun bakımda takip edilmiş hastaların, taburcu sonrası değerlendirilmesine ayrı olarak dikkat etmeliyiz diyen Göğüs Hastalıkları Uzm. Dr. Yurdanur Eryılmaz Şahin, “Yoğun bakımdan taburcu olan hastalarımızı 4-6 hafta sonra mutlaka, kontrole çağırmalıyız. Hasta çağrıldıktan sonra; P.A Akciğer grafisi istenir. Nefes darlığı sorgulanır (spirometri, difüzyon testi, 6 dk yürüme testi). Oksijen saturasyon takibi: uzun süreli oksijen testi. Ekokardiyografi, pulmoner emboli araştırması, çıkarabiliyorsa balgam testi analizi ve sikososyal destek sağlanmalı. Bununla birlikte; Ağır Covid-19 pnömonisi ARDS sonrası yoğun bakımdan taburcu olan hastalarda, kilo ve kas kayıpları gelişmesi durumunda kapsamlı değerlendirme yapılarak, koşullara uygun olması durumunda multidisipliner kapsamlı pulmoner rehabilitasyon programı yapılandırılmalıdır” dedi.